آثار اظهارات ۱۰ سال پیش مقام معظم رهبری، امروز در صنعت نفت آمریکا قابل مشاهده است. بازگشت کابوس وابستگی شدید به ذخایر نفتی خاورمیانه، بدون شک آمریکا را بر آن خواهد داشت تا بازی نفتی جهان را بار دیگر برهم بزند.
به نقل از فرنام نیوز- محمدرضا کیاشمشکی در یادداشتی که امروز در روزنامه فرهیختگان به چاپ رسیده، نوشت: در شروع هزاره سوم در سال 2000 و در نخستین دهه قرن جدید میلادی، افول قریب الوقوع تولید نفت امریکا به دلیل کاهش ذخایر قابل استحصال آن و وابستگی شدید این کشور به نفت خاورمیانه در سالهای بعد، به کابوسی برای سیاست‌مداران این کشور تبدیل شده بود به طوری که کارشناسان بسیاری بر این باور بودند که امریکا منابع نفتی عظیمی که بتواند این کشور را از تشدید وابستگی به نفت خاورمیانه نجات دهد، پیدا نخواهد کرد.
در قرن بیستم بیشترین میزان تولید نفت امریکا به سال 1970 میلادی باز می گردد. در این سال متوسط تولید روزانه نفت امریکا 9 میلیون و 637 هزار بشکه در روز بود. این رقم 10 سال بعد یعنی در سال 1980 میلادی به 8 میلیون و 597 هزار بشکه در روز، در سال 1990 به 7 میلیون و 355 هزار بشکه در روز، در سال 2000 به 5 میلیون و 822 هزار بشکه در روز و در سال 2010 به 5 میلیون و 484 هزار بشکه در روز رسید.
روند کاهشی تولید نفت امریکا تا سال 2010 ادامه یافت و سیاست‌مداران این کشور در طول سالهای 2000 تا 2010 به شدت بر روی تغییر روند در بخش تولید نفت و جلوگیری از آنچه وابستگی شدید به نفت خاورمیانه عنوان می‌کردند، تلاش کردند. حاصل این تلاش، ورود تولیدات نفت شیل به سبد تولید نفت امریکا بود.
تولید نفت شیل در امریکا در سال 2004 به میزان 341 هزار بشکه در روز بود، این رقم سهم قابل توجهی در تولیدات 5 میلیون و 441 هزار بشکه‌ای روزانه نفت امریکا در سال 2004 نداشت. در واقع جهش در تولید نفت شیل از سال 2008 همزمان با افزایش قابل توجه قیمت‌های جهانی نفت آغاز شد.
میزان تولید نفت شیل امریکا در سال 2010 به 703 هزار بشکه در روز رسید و این رقم با عبور از مرز یک میلیون بشکه در روز، در سال 2012 به یک میلیون و 775 هزار بشکه در روز رسید.
یکی از مهمترین موانع افزایش تولیدات نفت شیل، قیمت بالای تمام شده تولید هر بشکه آن بود به طوری که در برخی میادین اصلی نفت شیل امریکا، این رقم به بیش از 90 دلار در هر بشکه می‌رسید. با ارتقای تکنولوژی و اعطای تسهیلات کم بهره به شرکت‌های متعدد فعال شده در عرصه استخراج نفت شیل، همزمان با کاهش قیمت تمام شده تولید هر بشکه نفت شیل به زیر 40 دلار، سهم تولیدات نفت شیل امریکا از کل تولیدات نفت این کشور، از حدود 6 درصد در سال 2004 به 53 درصد در سال 2018 رسید. در این سال روزانه به طور متوسط 5 میلیون و 460 هزار بشکه نفت شیل در امریکا تولید شد.
در سال گذشته میلادی متوسط تولید روزانه نفت امریکا 11 میلیون و 313 هزار بشکه در روز بوده که از این رقم حدود 7 میلیون و 600 هزار بشکه آن، از تولیدات نفت شیل بوده است. یعنی در سال 2020 میزان تولید نفت امریکا از میادین متعارف نفتی چیزی در حدود 3 میلیون و 700 هزار بشکه در روز بوده است. در واقع سهم نفت شیل امریکا در مجموع تولید نفت این کشور به بیش از 67 درصد رسیده است.
10 سال پیش یعنی در سال 2010، میزان تولیدات نفت امریکا به طور متوسط روزانه 5 میلیون و 484 هزار بشکه در روز بوده که از این رقم 703 هزار بشکه در روز تولیدات نفت شیل بوده، در واقع سهم تولید نفت شیل امریکا در سال 2010 از مجموع تولیدات نفت این کشور حدود 12.8 درصد بود.
افزایش تولیدات نفت شیل امریکا از حدود 700 هزار بشکه به بیش از 7 میلیون و 600 هزار بشکه در روز و کاهش تولیدات متعارف نفت این کشور از حدود 4 میلیون و 700 هزار بشکه به حدود 3 میلیون و 700 هزار بشکه در 10 سال گذشته نشان دهنده این است که روند افزایشی تولیدات نفت این کشور در 10 سال اخیر، مرهون انقلاب نفت شیل است.
حال در صورتی که روند افزایشی تولیدات نفت شیل جای خود را به روند کاهشی دهد، افول نفت امریکا با وجود تزریق مُسکن 10 سالهای به نام نفت شیل، آغاز می شود که آثار این اتفاق از سال گذشته خود را نشان داده است. تولید نفت شیل امریکا در سال 2021 با 20 درصد کاهش نسبت به شروع سال 2020 آغاز شد و روند کاهشی در تولیدات نفت شیل این کشور ادامه دارد.
کاهش تقاضای جهانی نفت و افت قیمت آن در پی همه‌گیری جهانی ویروس کرونا، ورشکستگی شرکت‌های متعدد نفتی امریکا که در تولیدات نفت شیل فعالیت داشتند را به دلیل عدم توانایی آنها برای بازپرداخت به موقع اقساط وام‌های کلانی که در راه توسعه نفت شیل گرفته بودند و عدم توانایی آنها برای مدیریت هزینه‌ها رقم زد.
صنعت نفت شیل امریکا روز به روز با افول بیشتر مواجه است، افزایش مخالفت‌ها با ابعاد گسترده آثار زیست‌محیطی تولیدات نفت شیل نیز بر این افول دامن خواهد زد. از طرفی دولت جدید امریکا، طرح‌های کلانی برای کربن‌زدایی از اقتصاد امریکا دارد و حرکت به سمت تولید انرژی پاک، تغییر راهبردی در زمینه تأمین انرژی ایالت متحده امریکا را به دنبال خواهد داشت.
در واقع افول نفت امریکا که روند تولیدات نفت این کشور از منابع متعارف در ده سال ابتدایی قرن جاری، حاکی از وقوع آن بود، با مُسکن نفت شیل، به قیمت باقی گذاشتن آثار متعدد زیست‌محیطی ناشی از روش‌های برداشت نفت شیل، 10 سال به تأخیر افتاد؛ اما آثار افول نفت در امریکا با مشکلاتی که بر سر راه ادامه تولید گسترده نفت شیل وجود دارد، اکنون بسیار مشهود است.
مقام‌معظم رهبری در شروع سال 91 (2012 میلادی) در بخشی از سخنرانی خود در حرم مطهر رضوی فرموده بودند: «کشورهای غربی ازلحاظ منابع نفتی دچار مشکل شده‌اند و روزبه‌روز مشکل آنها بیشتر خواهد شد. منابع نفتی کشورهای اروپایی و به‌طورکلی کشورهای غربی، بعضی چهار سال دیگر تمام خواهد شد، بعضی 6 سال دیگر تمام خواهد شد، بعضی 9 سال دیگر تمام خواهد شد؛ لذا مجبورند از منابعِ غیر خودشان استفاده کنند. کشور آمریکا که امروز حدود سی‌وچند میلیارد بشکه نفت ذخیره دارد، طبق محاسباتی که کارشناسان کشورمان کرده‌اند ـ که آمارشان متکی به آمار خود آمریکایی‌ها است ـ نفتش تا سال 2021، یعنی تا نُه سال دیگر تمام خواهد شد. نفت دنیا که امروز بیش از پنجاه‌درصدش از خلیج فارس خارج می‌شود، آن روز متکی خواهد شد به سه منبع عمده نفتی در منطقه ما و در خلیج فارس؛ که البته یکی از آن سه منبع، ایران است».
اظهارات آن زمان رهبر معظم انقلاب، مطابق بر تحلیل‌های کارشناسان انرژی جهان بود و امریکا برای تغییر در این روند، در فاصله سالهای 2010 تا 2020 از تمامی ابزارهای تحریمی، جنگی، سیاسی و اقتصادی استفاده کرد و در این راه حتی از انجام اقدامات متعدد غیربشردوستانه و غیرانسانی نیز در ناآرام‌کردن کشورهای تولیدکننده نفت و افزایش مقطعی قیمت نفت به منظور استفاده از ابزار نفت شیل و نجات از شرایطی که وقوع آن با استناد به واقعیات آن زمان (10 سال پیش)، بسیار محتمل بود، استفاده کرد تا شاهد به پایان رسیدن تولیدات نفت خود در سال 2021 نباشد.
آثار اظهارات آن زمان معظم له، امروز در صنعت نفت امریکا قابل مشاهده است. بازگشت کابوس وابستگی شدید به ذخایر نفتی خاورمیانه، بدون شک امریکا را بر آن خواهد داشت تا بازی نفتی جهان را باردیگر برهم بزند؛ یکبار این کشور با انقلاب نفت شیل و درگیر کردن بازار جهانی نفت با ابزارهای مختلف سیاسی و تحریمی به منظور تغییر قیمت‌های نفت به نفع تولیدات نفت شیل، نقش اوپک و تولیدات نفتی خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داد و اینبار که اثر 10 ساله و مُسکن‌وار نفت شیل رو به پایان است و احتمالا ماه به ماه شاهد کاهش آمار تولیدات نفت شیل امریکا خواهیم بود، این کشور به دنبال ایجاد تغییر جدید در تولید انرژی اولیه و برهم زدن بازارهای جهانی انرژی به نفع اقتصاد آتی خود است.
